5 OMDENK-strategieën om in te zetten bij denkfouten

5 OMDENK-strategieën
Om in te zetten bij denkfouten
En zo je zelfvertrouwen te vergroten
Hoe we over onszelf denken kan van invloed zijn op ons zelfvertrouwen. En in dat denken over jezelf kunnen vrij gemakkelijk ‘fouten’ sluipen.
Om een denkfout te kunnen herkennen, heb je het nodig om eerst stil te staan en je bewust te zijn van en te reflecteren op je gedachten. Welke gedachte heb ik, klopt deze wel? Zou het ook anders kunnen zitten? Hieronder 5 manieren om je denkfouten in kaart te brengen en om te buigen.
1 Feiten checken:
Is het waar, is het compleet?
Is de conclusie logisch?
2 Je eigen waarneming, interpretatie en gevolgtrekking Checken bij de ander:
Klopt wat je denkt?
Is hetgeen je hoort en de manier waarop je het hoort kloppend met hoe het is bedoeld?
3 Sparren en bespreken:
Hoe ervaren anderen een situatie, welk perspectief hanteren zij?
Welke overwegingen zijn voor hen belangrijk?
4 (Zelf)Compassie tonen:
Hoe zou je reageren als het je beste vriend(in), kind of andere geliefde betrof?
Zou je dan heel streng zijn of milder?
Hoe zou je zelf graag behandeld willen worden?
Wat zou iemand tegen je zeggen die veel van je houdt?
Hoe kun je zo vriendelijk mogelijk voor jezelf zijn?
5 Alternatieve gedachten:
Tot welke gedachten kom je wanneer je bewust heb nagedacht, gesproken over de situatie en je rol daarin?
Dit artikel is eerder verschenen in onze nieuwsbrief ‘Werken aan zelfvertrouwen. Door het herkennen en loslaten van denkfouten’ (nr.60)
Ook elk kwartaal gratis tips en artikelen ontvangen om je persoonlijk leiderschap te versterken?
5 Voorbeelden van denkfouten en OMDENK-strategieën
Op deze denkfouten kun je ook één van de andere strategieën toepassen.

1 Negativity Bias
We hebben ‘m al eerder genoemd, maar we komen er nog een keer op terug, omdat hij zo’n enorme impact kan hebben op je zelfvertrouwen. Bij de Negativity Bias focus je je op het negatieve in de situatie, terwijl je andere informatie negeert.
Situatie
Tijdens je functioneringsgesprek, een evaluatie van je project of na het geven van een presentatie, krijg je een groot aantal complimenten over je werk en op één punt kritiek.
Jij denkt: “Ik heb mijn werk niet goed gedaan!” Je zit er flink mee en blijft er over piekeren. Misschien denk je: “Nu krijg ik vast geen bonus of promotie of erger, ik word gedegradeerd of ontslagen!”
OMDENKEN: Feiten checken
Probeer de feiten op een rijtje te zetten.
- Wat is er allemaal echt gezegd?
- Wat heb je geïnterpreteerd?
- Klopt je interpretatie met de feiten?
- Welke conclusie trek je? Klopt die?
- Kan het zijn dat je meer waarde hecht aan het negatieve?
- Hoe is het om stil te staan bij het positieve?

2 Projectie of gedachtelezen
Je denkt te weten wat een ander denkt en vindt, zonder dat je dat zeker weet. Dit heeft met je eigen zelfbeeld en zelfvertrouwen te maken. Je projecteert op de ander hoe je over jezelf en anderen denkt. Wanneer je jezelf niet goed genoeg vindt, kun je denken dat een ander ook niet positief over jou denkt.
Situatie
Je geeft een presentatie en ziet dat iemand op de eerste rij even op z’n horloge kijkt.
Je denkt direct dat je presentatie saai en oninteressant is en je voelt je daardoor enorm onzeker.
OMDENKEN: Alternatieve gedachte
Probeer de situatie eens anders te bekijken.
- Wat kan maken dat iemand op een horloge kijkt?
- Kijk jij wel eens op je horloge tijdens een gesprek of presentatie?
- Betekent dat altijd hetzelfde? Zou degene op de eerste rij bijvoorbeeld gewoon een berichtje op z’n smartwatch binnen hebben gekregen? Dat hij bijvoorbeeld al 3 uur geen water meer heeft gedronken of morgen naar de tandarts moet?
- Waren er mensen die met aandacht naar je keken?
- Hoe interpreteer je dat?
- Als je nu nadenkt over je huidige overtuiging (“mijn verhaal is saai en oninteressant”), klopt die overtuiging dan, is die waarschijnlijk? Kun je je overtuiging zien als ook maar een gedachte die je hebt en dus geen feit?
- Welke alternatieve overtuiging kun je bedenken, die realistischer, meer logisch is?

3 ‘Het-zou-zo-moeten’-denken
Je stelt hoge eisen aan jezelf en/of aan anderen. Het geeft je stress wanneer je (voor je gevoel) niet aan je eigen eisen voldoet, of aan de eisen waarvan je denkt dat anderen of de wereld die aan je stellen. Je kan er ook onzeker van worden, wanneer anderen niet voldoen aan jouw eisen. Bijvoorbeeld wanneer je vindt dat ze ondermaats presteren of dat ze jou niet behandelen, zoals ze dat toch zouden moeten doen. De eisen die je stelt geven als het ware aan waar je de lat legt. Je vindt je eigen ‘lat’ logisch: aan jouw eisen moet je/iedereen toch gewoon voldoen?
Situaties
1 Je maakt een fout en je voelt je daardoor waardeloos. Het had perfect moeten zijn. Als een ander je werk aanlevert, waarin een fout zit, concludeer je dat diegene het werk en jou niet serieus neemt. Het maakt je onzeker.
2 Je vindt dat je altijd overal op tijd hoort te zijn. Zo niet dan toon je geen respect. Als je een keer te laat komt voel je grote stress. Als een ander je laat wachten word je heel boos. Vindt die ander jou dan niet belangrijk?
OMDENKEN: (Zelf)Compassie tonen
Probeer rekening te houden met het feit dat we mensen zijn. Misschien mag je de lat wat lager leggen voor jezelf en anderen? Is wat je eist wel realistisch? Is wat je denkt kloppend?
- Moet het echt zo? Wat als het niet zo gaat, zoals jij denkt dat het moet of hoort? Is er dan een ramp? Hoe erg is het nou echt?
- Zouden er oorzaken voor de reactie van anderen kunnen zijn die je niet kent of waar je geen rekening mee houdt?
- Kan het zijn dat de verwachtingen van jou en anderen niet matchen, zonder dat dat iets negatiefs over jou (en/of over de ander) zegt?
- Is je eis ‘Zo zou het moeten gaan’ helpend? Heb je het oordeel nodig?
- Kun je je verplaatsen in de ander? Hoe zou het voelen wanneer iemand jou zo de maat neemt?
- Zijn je conclusies passend, kloppend, terecht?
- Wat zou iemand tegen je zeggen die veel van je houdt? Zou die je zo veroordelen, zoals jij jezelf veroordeelt? Of zou iemand begrip voor je opbrengen?
- Hoe zou je mild, met compassie voor jezelf en anderen kunnen reageren?

4 Catastrofaal denken
Je bedenkt een rampscenario voor de toekomst. De uitkomst kan alleen maar negatief uitpakken en daardoor durf je bij voorbaat niet eens te starten met wat je wilde gaan doen.
Situatie
Je ziet een leuke vacature, maar je denkt “Ik krijg die baan toch niet. Ze vinden me vast niet goed genoeg.”
En vervolgens stuur je geen brief.
OMDENKEN: Sparren, bespreken, ander perspectief vragen
Probeer jezelf uit te dagen anders te denken door actief op zoek te gaan naar andere perspectieven. Kun je tot een meer positieve, realistische blik komen?
- Weet je zeker dat je niet goed genoeg zult zijn? Hoe weet je dat dan?
- Kan het zijn dat je de baan wél zou kunnen krijgen?
- Welke redenen zou je daarvoor kunnen bedenken?
- Wie kun je eens om feedback vragen? Wie kent je en weet wat je kunt? Hoe schat deze persoon je kansen in en waarom?
- Kun je een aantal mensen vragen met je mee te denken over wat je kunt doen om de meeste kans te maken?
- Kun je een aantal mensen vragen om je sterke kanten te benoemen?
- Vraag eens hoe anderen omgaan met afwijzing en hoe ze het zouden interpreteren, als jij zou worden afgewezen.
- Spar met een goede vriend over de redenen waarom je in de eerste plaats wilde solliciteren? Wat maakte je enthousiast?

5 Alles op jezelf betrekken
Je voelt je verantwoordelijk voor negatieve gebeurtenissen of negatief gedrag van anderen.
Situatie
Je collega loopt te mopperen en jij denkt direct dat het komt door iets wat jij (verkeerd) hebt gedaan of gezegd.
OMDENKEN: Checken bij de ander
Probeer te achterhalen wat er aan de hand is.
- Weet je zeker dat je gedachte klopt? Zo ja, hoe weet je dat?
- Kan het zijn dat je je vergist? Dat je collega chagrijnig is, omdat er thuis of onderweg iets is gebeurd (vertraging in het OV, verslapen, slecht weer). Iets dat totaal niets met jou te maken heeft?
- Wanneer mopper jij wel eens in (toevallig) bijzijn van anderen?
- Kortom: is het de moeite waard het gewoon te gaan checken bij de collega? Of heb je al bedacht dat niet alles jouw verantwoordelijkheid is?
Veel mensen die we spreken zouden graag meer zelfvertrouwen willen hebben. We denken vaak dat je zelfvertrouwen nu eenmaal hebt of niet hebt. In praktijk blijkt dat je zelfvertrouwen kan blijven groeien. Daar kun je zelf mee aan de slag.
Meer artikelen in deze reeks
Wil je meer zelfinzicht opdoen, snappen waar negatieve gedachten over jezelf vandaan komen
en leren hoe je meer zelfvertrouwen kunt opbouwen?
Start een coachtraject met ons!
Of geef je zelfvertrouwen een boost door deel te nemen aan onze open
tweedaagse training Effectief & Assertief Communiceren.
We geven deze training ook in company.
Wil je meer informatie of direct een afspraak maken, neem dan contact met ons op.
We staan je graag te woord.