De kracht van vertrouwen

Vertrouwen vergroten, hoe doe je dat?

Een artikel over het vergroten van vertrouwen. Waarom zou je, wat is het, hoe doe je dat en waar begin je? Meer over Stephen Covey’s Speed of trust (De snelheid van vertrouwen), de vijf cirkels van vertrouwen en de Slim Vertrouwen matrix.

Wie gelukkig en succesvol wil zijn heeft veel te winnen bij het vergroten van het vertrouwen in zichzelf en anderen. Duidelijker dan Stephen Covey het zegt in zijn bestseller ‘The speed of trust’ (2006 – voor de crisis…, p14) kan ik het niet zeggen: “Mensen, relaties, teams, gezinnen, organisaties, landen, economieën en beschavingen overal ter wereld hebben één ding met elkaar gemeen, en als je dat ene ding weghaalt, zal dat leiden tot de ondergang van de sterkste regering, het succesvolste bedrijf, de meest florerende economie, de invloedrijkste leider, het sterkste karakter en de grootste liefde.

Pragmatisch en tastbaar bezit

Maar als dit aspect wordt ontwikkeld en goed wordt ingezet, heeft het voldoende potentieel om in alle dimensies van het leven ongeëvenaarde successen en voorspoed te genereren. Toch is dit de minst begrepen, meest verwaarloosde en meest onderschatte mogelijkheid van onze tijd. Dat ene aspect is vertrouwen. Anders dan de meeste mensen denken is vertrouwen geen softe, denkbeeldige eigenschap die sommige mensen niet hebben en anderen wel; vertrouwen is een pragmatisch, tastbaar bezit dat we kunnen creëren – en veel sneller dan we waarschijnlijk voor mogelijk hadden gehouden.

Invloed

Hoewel ondernemingsschandalen, terroristische dreiging, kantoorpolitiek en verbroken relaties hebben gezorgd voor gering vertrouwen op bijna alle fronten, ben ik van mening dat het vermogen om vertrouwen op te wekken, te bevorderen en te vergroten niet alleen essentieel is voor ons persoonlijk en interpersoonlijk welzijn; het is ook de essentiële leiderschapskwaliteit voor onze nieuwe mondiale economie. Ik ben er verder van overtuigd dat niets zo snel is als de snelheid van vertrouwen. En anders dan de meeste mensen denken, is vertrouwen iets waar we invloed op hebben. Sterker nog, we kunnen goed worden in het creëren van vertrouwen!” Dit artikel gaat er over hoe je dat doet.

Wat is vertrouwen?

Iedereen voelt wel aan waar we het over hebben als het gaat over vertrouwen. Als ik rondvraag zeggen de meeste mensen met verschillende woorden ongeveer het volgende:
Vertrouwen is het geloof dat je hebt dat anderen jouw positieve verwachtingen van hen zullen waarmaken. Dat de ander wil (de intentie heeft), kan (de capaciteiten heeft) en doet (gedrag vertoont) wat je van hem of haar verwacht. Of, bij zelfvertrouwen, dat je zelf wilt, kunt en zult waarmaken wat je van jezelf verwacht.

Wantrouwen

Het tegenovergestelde van vertrouwen is wantrouwen, of achterdocht. Dan ga je ervan uit dat mensen wel eens niet zouden willen of kunnen doen wat ze zeggen en beloven. Misschien twijfel je aan hun wil, ervaringen, competenties, invloed of doorzettingsvermogen. Ga maar eens na, wie vertrouw jij en wie niet? Waarom? En wie vertrouwt jou? En in welke mate heb je vertrouwen in jezelf? Relaties die gebaseerd zijn op vertrouwen geven vaak plezier. Relaties waarin wantrouwen speelt geven nogal eens maagpijn.

Slim vertrouwen

Als ik het heb over vertrouwen heb ik het niet over ‘blind vertrouwen’ of goedgelovigheid. Leren slim vertrouwen te schenken vergt werken aan je beoordelingsvermogen (goede analyse, logisch redeneren, het vermogen risico’s te beheersen) en het vergroten van je neiging tot vertrouwen. Covey geeft dat in zijn ‘Matrix Slim Vertrouwen’ (p 298) zo weer:

Vertrouwen voel je. Het is zo’n buikgevoel. “Ja, met hem wil ik samenwerken, dat gaat leiden tot iets moois”. Maar als je scherp wilt krijgen hoe je zelf invloed kunt uitoefenen op het vertrouwen dat jij in anderen en jezelf hebt en hoe jij het vertrouwen van anderen in jezelf wilt versterken, dan is het handig om vertrouwen uit het intuïtieve te halen en na te gaan wat je doet. Want vertrouwen is meer dan een gevoel of een verwachting. Het is gebaseerd op concreet gedrag en behaalde resultaten. En aan gedrag kun je werken.

Zakelijk belang

Dat werken aan het vergroten van vertrouwen is niet alleen maar ‘plezierig’. Het heeft zakelijke gronden en is economisch van groot belang. Vertrouwen vergroot doelmatigheid. Organisaties waar weinig vertrouwen heerst merken dat bijvoorbeeld aan geroddel, conflicten, organisatiepolitiek, verborgen agenda’s, te blussen brandjes, onethisch gedrag en het niet nakomen van afspraken. Vertrouwen is de basis van elke relatie. Als organisatie ‘leef je’ van de kwaliteit van je interne en externe relaties. Zo is de belangrijkste reden voor mensen om hun baan op te zeggen een slechte verstandhouding met hun baas…

Vertrouwen als verborgen succesfactor

Vaak wordt verondersteld dat wanneer je een strategie hebt en die uitvoert, je de gewenste resultaten krijgt. Maar zonder vertrouwen gaat dit niet op. Neem een fusie waar de fuserende partijen elkaar niet vertrouwen. Gaat dat werken? Of wordt elke beslissing (verkeerd) begrepen in het licht van de achtergrond van de beslisser (tot welk ‘kamp’ behoort hij of zij)? Gaan de gesprekken over de dingen die werkelijk het proces blokkeren of wordt er vooral geklaagd in de wandelgangen? Hoeveel tijd en geld kost dat?
Het is één voorbeeld, maar zo zijn er vele. Pas wanneer je strategie en uitvoering koppelt aan vertrouwen ontstaat een positief resultaat. Want vertrouwen is direct van invloed op snelheid en kosten en daarmee op het resultaat.

Als het vertrouwen daalt, stijgen de kosten en daalt de snelheid.

Twee mensen die samenwerken aan een project en die elkaar vertrouwen, hebben aan een paar woorden genoeg, verdelen vlot de taken, bespreken moeilijkheden en lossen deze samen op en werken met plezier. Twee elkaar wantrouwende collega’s besteden tijd aan het controleren van elkaar (‘hij doet het vast weer niet goed’), vangen elkaar vliegen af en vermijden het elkaar om hulp te vragen. Ze ervaren geen collegiale ondersteuning en maken minder plezier. Wie werkt er beter?

Miranda is zeer deskundig en dat gaf me veel vertrouwen. Ik heb haar adviezen dan ook steeds direct toegepast. Ze luistert heel goed naar de dingen die je zegt en pakt precies die punten eruit waar het om gaat.
Klaas Geugjes, Service Projectmanager ClimaRad

Veranderingen aanbrengen in zien, spreken en gedrag

Je hebt invloed op het vertrouwen dat je ervaart en creëert vanuit ZIEN (zet je de ‘vertrouwensbril’ op of niet), SPREKEN (hoe praat je over zaken en kun je problemen m.b.t. vertrouwen bespreken en oplossen) en GEDRAG (hoe handel je?).

Hoe win je vertrouwen?

Wie uitgaat van vertrouwen, neemt dat overal om zich heen waar. Omgekeerd zal degene die uitgaat van wantrouwen overal signalen oppikken dat hij/zij maar beter niet kan geloven in anderen (of zichzelf). Vertrouwen win je dus door te beginnen met het geven van vertrouwen.

Duo-coaching: vertrouwen helpt om beter samen te werken

Ik voer regelmatig gesprekken met mensen die het lastig vinden om met elkaar samen te werken en goed met elkaar te communiceren. Vaak hebben ze negatieve ervaringen met elkaar opgedaan en is er ruis ontstaan. Hebben ze dingen anders begrepen dan ze bedoeld waren, en is er wantrouwen gegroeid. Altijd zie je dat de ruimte voor goede samenwerking toeneemt wanneer er, vanuit duidelijkheid, begrip ontstaat. Ruimte waarin tenminste een van beiden start met het schenken van vertrouwen aan de ander.

Startpunt: bij jezelf beginnen

Voor organisaties geldt hetzelfde. Wanneer je je medewerkers vertrouwt krijg je daarvoor waardering en respect terug. Heel direct zie je dit in een kantine waar men de medewerkers zelf de lunch laat pakken en afrekenen (zonder kassières). Het begint bij het weghalen van de kassa (geven van vertrouwen) en het gros van de medewerkers rekent eerlijk af. Het is natuurlijk ook niet voor niets dat een grote supermarktketen dat principe doorvoert via het zelf scannen van de producten die men aankoopt. Daarmee laat ze haar klanten weten dat ze hen vertrouwt (en bespaart ongetwijfeld enorm op de kosten en vergroot haar omzetsnelheid). Heb jij de moed om ervan uit te gaan dat jouw collega’s, leveranciers en klanten eerlijk zijn en zich aan de gemaakte afspraken zullen houden? Hoe schenk jij vertrouwen en hoe betrouwbaar ben je?

Vertrouwen is risico nemen

Vertrouwen gaat altijd gepaard met onzekerheid. Als je iets zeker weet (feitelijk) heb je geen vertrouwen (geloof) nodig. Je hebt dan immers zekerheid. Als er onzekerheid is neem je dus een risico door te vertrouwen. Zo kom ik af en toe mensen tegen die zeggen dat ze iemand niet vertrouwen tot hij of zij heeft bewezen te vertrouwen te zijn. Dat bewijs kan nooit geleverd worden. Want iemand kan je altijd op enig moment teleurstellen. Moet je daarom maar uitgaan van wantrouwen? Ik denk het niet.

Wie zo wantrouwt krijgt wantrouwen terug. Het is een soort ‘self fulfilling prophecy’: wanneer je mensen met wantrouwen tegemoet treedt zullen ze merken dat je hun woorden en gedrag niet gelooft. Dat je geheime agenda’s vermoedt en dat je zaken snel in een negatief daglicht plaatst. Mensen worden daar voorzichtig van. Ze gaan de wantrouwer mijden en dingen voor zich houden. Daarmee voelt de wantrouwer dat zij niet oprecht en open zijn. Je krijgt wat je creëert.

Vertrouwen komt te voet en gaat te paard 

Een simpele reden hiervoor is dat mensen (potentieel) verlies zwaarder wegen dan (potentiële) winst. Dus we rennen (letterlijk) harder om verlies te vermijden dan om iets extra’s erbij te krijgen. Wantrouwen gaat over het vermijden van verlies (risico) en is daarmee aantrekkelijker dan vertrouwen (winst). Daar komt bij dat je niet kan bewijzen dat je vertrouwen terecht is (het kan altijd alsnog onterecht blijken), terwijl het wel vast te stellen is of iemand je verwachtingen niet is nagekomen (zekerheid). En zekerheid verkiezen we van nature boven onzekerheid.

Wil je echt de vertrouwensbril opzetten, dan vergt dat dus een behoorlijk alerte houding en veel zelfreflectie om oude patronen te doorbreken. Vraag jezelf af: handel ik nu in vertrouwen? Of vraag het anderen: waaraan kun je zien en merken dat ik je vertrouw (of niet)?

Vijf cirkels van vertrouwen

Bouwen aan vertrouwen gebeurt volgens Covey in vijf cirkels, die zoals bij een steentje dat je in het water gooit, van binnen naar buiten golven maken en steeds breder effect hebben. Binnen elke cirkel kun je een bepaald principe onderscheiden dat je helpt te bouwen aan het vertrouwen. Zo bouw je in de eerste cirkel aan je eigen geloofwaardigheid: een combinatie van karakter en competenties waarmee je situaties tegemoet treedt. Van daaruit ga je werken aan je relaties met anderen. Dat kun je zelf doen, maar ook als organisatie en in het groot als markt en maatschappij.

Meer artikelen in deze reeks

De kracht van zelfvertrouwen

Werken aan relatievertrouwen

Wil je leren hoe je je vertrouwen kunt vergroten?
Dan is onze open tweedaagse training Effectief & Assertief Communiceren iets voor jou.
We geven deze training ook in company. Neem contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken. 

Anderen bekeken ook deze artikelen

Bepaal je eigen koers

Goede feedback stimuleert

10 Tips voor het verkrijgen van meer succes